کد مطلب:26636 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

فال در نظر اسلام و فقها چگونه است؟ در مورد فال حافظ چطور؟

فال در لغت به معناي:

1- هر چه به آن تفأل زنند؛ نيك يا بد؛

2- تفأل به خير، شگون؛

3- پيش بيني و پيش گويي و غيب گويي؛

4- طالع بخت، علم يا فنّي است كه به وسيله آن برخي از حوادث آينده دانسته ميشود و اين كار به وسيله تعبير كلام مسموع يا گشودن قرآن يا كتب بزرگان مثل ديوان حافظ و مثنوي و نظاير آن است كه به تفأل شهرت دارد، انجام ميپذيرد.(1)

در عربي تعبير به نيكي را فال و به بدي را طيرة ميگويند. در حديث آمده است كه فال حقيقت دارد و مؤثر است و نقل شده است كه پيغمبر(ص) فال نيك را دوست ميداشت و طيره (فال بد) را دشمن ميشمرد.(2)

در حديثي از رسول خدا(ص) آمده است كه حضرت فرمود: هنگامي كه به طيره (بد آوردن و بدشگوني) برخورد كردي، آن را رها كن.(3) يعني در اين مواقع انسان بايد توكل و اعتمادش را به خدا زياد كند و با حربه توكّل از چنين ظن وگناهاني عبور كند. معمولاً افرادي كه از توكّلي بالا و اعتقادي قوي برخوردارند، در مقابل طيره و فال بد، مقاومت نشان ميدهند و بر عكس افراد سست عنصر و ساده انديش، دچار خيالات و توهّمات شده، خود را ميبازند. شايد علت اين كه ميگويند پيامبر گرامي اسلام(ص) فال خوب را دوست ميداشت، حكايت از اميد و توكّل بالاي حضرت بود كه تمام مجاري خير را از طرف خدا ميدانست و با نيك پنداري و خوش گماني و انشاءاللَّه كه حادثهاي پيش نميآيد و يا خدا با ما است و از اين قبيل كلمات، به طرف هدف خود حركت ميكردند.

در هر حال فال زدن و تفأل كردن و فالك نگري از قديم تا به امروز آميزه زندگاني مردم بوده است.

البته آن تفألي خوب است كه از اكنون به انجام نيك آن اميدوار باشيم و الاّ كف بيني و فال قهوه گرفتن و پيش گويي هايي از وقايع آينده كه معمولاً در زندگي افراد وجود دارد و بهره گرفتن از خوش باوري و سادگي مردم و باوراندن اين مطلب كه مثلاث شما ارزويي داري يا غمي پنهان در سينه داري و حتماً دشمني عليه تو وجود دارد و يا كسي بد تو را ميخواهد و شكست تلخي را تجربه كردهاي، كه اگر در زندگي فرد فرد جامعه مطالعه شود، معمولاً اشخاص با چنين حوادثي روبرو بوده و يا خواهند شد و اين گونه پيش بينيها معجزه نيست. در هر حال تفأل به خير و خوبي نتيجه نيكويي دارد، زيرا حكايت از اعتماد و توكّل و سپردن امور به دست خدا دارد.

اما فال حافظ مستند و اعتبار شرعي ندارد، فقط برخي افراد صاحب دل ممكن است علاقه مد به تفأل زدن به ديوان حافظ باشند كه به معناي معتبر بودن آن نيست، اساساً فالگيري شرعاً مورد قبول نيست.

پي نوشتها:

1. محمّد معين، فرهنگ فارسي، ج 2، ص 2476.

2. سيد مصطفي حسيني دشتي، معارف و معاريف، ج 7، ص 700.

3. بحارالأنوار، ج 74، ص 152، حديث 122، چ بيروت.